DİJİTAL MİRAS TEREKEYE DAHİLDİR.
MİRAS NEDİR?
Miras kavramı; geniş anlamda kişinin ölümü ile uygulama alanı bulan ve özel hukuk ilişkilerini içine alan kurallar bütünü olarak; Dar anlamda ise murisin mirasçılarına geçebilen tüm mal varlığı değerlerini ve kişisel haklarını ifade eder diyebiliriz.
Parasal değer taşıyan hak ve borçlardan meydana gelen malvarlığı, kişinin ölümü ile birlikte sözü edilen hareketliliğini kaybeder, sabit hale gelir. Sabit hale gelmiş ve değişkenliğini yitirmiş olan malvarlığı ise ‘’tereke’’ adını alır.
MİRAS HUKUKUNUN GENEL HUKUK SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ
Miras Hukuku, kişiler(şahsın) hukuku, aile hukuku ve eşya hukuku gibi medeni hukukun alt dallarından biridir.Bu nedenle kamu hukuku-özel hukuk ayrımı açısından özel hukuk içinde yer alır.
Miras Hukuku,miras bırakanın ölümü ile sona ermeyen hak ve borçlara ilişkin hukuki durumları düzenleyen hukuk dalıdır.
DİJİTAL VARLIK NEDİR?
İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte dijital dünya hızla gelişmekte ve bu alanda çok çeşitli kavramlar karşımıza çıkmaktadır. Son yıllarda sıklıkla gündeme gelen kavramlardan biri ise dijital varlık terimidir.
Normal varlık kavramının aksine dijital varlıklar, dijital dünyada sahip olunan değerleri ifade etmektedir.
DİJİTAL MİRAS NEDİR?
Miras kavramının tanımını açıklarken ‘’murisin mirasçılarına geçebilen tüm malvarlığı değerleri’’ ifadesinden de anlaşılacağı üzere miras bırakılacak unsurlara herhangi bir sınırlandırma yapılmaksızın, maddi değer biçilebilen ‘’diğer unsurlar’’ bu tanıma dahil edilmiştir. Diğer unsurlar olarak adlandırılan,dijital dünyanın getirmiş olduğu ve hayatımızın bölünemez bir parçası haline gelmiş olan; sosyal medya hesapları, dijital banka hesapları, bulut depo sistemleri ve daha birçok dijital varlık da maddi değer biçilebilen ‘’diğer unsurlar’’ a dahil edilmiştir.
Dijital mirasın en genel tanımını şu şekilde yapmak mümkündür: Miras bırakanın internet ortamındaki dijital hesaplarının, verilerinin tümü dijital miras kavramı kapsamında değerlendirilebilir.
Türk Hukuk sistemi ve içinde bulunduğu Kıta Avrupasıhukuk sistemine dahil olan, Estonya hariç olmak üzere, hiçbir ülkede dijital miras yasallaşmamıştır..Bu anlamda hukuk sistemlerinin, sosyal ve hukuki sorunların çözümünde teknolojinin hızına yetişemediklerini söyleyebiliriz.
Türk Hukuk Sisteminin de oldukça yabancı olduğu, dijital mirasa ilişkin ülkemizde verilmiş olan ilk karar Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi’nin 2020/1149 E., 2020/905 K. Sayılı 13.11.2020 tarihli kararıdır. Bu kararda;
Davacı mirasçılar tarafından,
“miras bırakanın vefatından sonra kullanmış olduğu cep telefonunda ise ICloud isimli bulut bilişim sisteminin kullanıldığını ve cep telefonunda mevcut olan fotoğraf, video, ses kayıtları, medya dosyaları, dokümanlar, mailler, notlar gibi birçok verinin bu sistem üzerinde kayıtlı olduğunu, bu dokümanlara ise yalnızca Apple kimliği ve şifresi ile erişilebildiğini, aynı zamanda hesabına bağlı olan ve bu hesap vasıtası ile kontrol edilen terekeye konu olabilecek mal varlığının olduğunu, hesapta e-ticaret sitesi hesabının, hediye çeklerinin ve kuponların olduğunun bilindiği”
ifade edilerek Icloud kimliğinin terekenin aktifinde kabul edilerek erişim sağlanması için terekenin tespitine karar verilmesi talep edilmiştir.
Bunun üzerine yerel mahkeme tarafından, “murise ait cep telefonunda bulunan Icloud hesabına erişilmesi ile murisin özel hayatının gizliliğinin ihlal edileceği,” gerekçesiyle davacının ICloud kimliğinin terekenin aktifinde kabul edilerek erişim sağlanması için terekenin tespitine ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
Ancak Bölge Adliye Mahkemesi tarafından dijital miras ile ilgili geniş bir değerlendirme ile “dijital mal varlığının, terekeye dahil olması gerektiği nazara alınarak dijital terekenin de tespiti yapılarak araştırma ve inceleme sonucunda bir karar verilmesi gerektiğine” karar verilmiştir.
Antalya Bölge Adliye Mahkemesi’nin bu kararı bizlere, dijital kimliğin ve bu kimlik ile oluşturulan “hesapların” ve dolayısıyla “dijital kullanım alanlarının” varlığının ve bu varlıkların da artık malvarlığı unsuru haline geldiğini açıkça göstermektedir.
Söz konusu kararda, bulut depolama sistemi olan ICloud hesabının terekeye dahil olmasındaki en önemli kıstas, barındırdığı maddi değer unsurudur. Ancak bu kararın özel hayatın gizliliğini ihlal edip etmediği hususunda hukuk dünyasında bir birlik sağlanabilmiş değildir.
Sonuç olarak; Antalya Bölge Adliye Mahkemesi’nin vermiş olduğu karar, emsal nitelik taşımakta olup Türk Hukuku’nun dijital miras hukuku kapsamında ilerleyen dönemleri için de yol gösterici olmuştur. Gelişen ve hızla değişen modern dünyanın getirmekte olduğu sosyal ve hukuki sorunları çözümlemek adına, böylesine sık karşılaşılabilecek bir konuda Türk Hukuk Sistemi içinde yasal düzenlenmelere gidilmesi gerektiği izahtan varestedir.